Od 2024 roku w województwie śląskim obowiązuje zakaz stosowania kotłów bezklasowych

W Polsce nadal funkcjonuje kilka milionów węglowych pieców, potocznie nazywanych „kopciuchami”, które zanieczyszczają powietrze i przyczyniają się do degradacji klimatu poprzez emisję gazów cieplarnianych. Proces wymiany tych pieców przebiega bardzo wolno, a każdego roku smog jest przyczyną śmierci i chorób tysięcy Polaków. W odpowiedzi na tę sytuację, wiele sejmików wojewódzkich podejmuje uchwały antysmogowe, które zakazują używania tych szkodliwych pieców.

Co się zmienia od stycznia 2024?

Od stycznia 2024 roku w siedmiu województwach Polski zostanie wprowadzony zakaz używania „kopciuchów”, czyli pieców, które nie spełniają norm żadnej klasy. Obejmie to województwa: wielkopolskie, dolnośląskie, lubelskie (w tym przypadku zakaz dotyczy również kotłów klasy 1. i 2. według normy PN-EN 303-5:2002), zachodniopomorskie, świętokrzyskie (dotyczy pieców klasy 3. i 4.), a także śląskie i podkarpackie, gdzie zakaz będzie dotyczył kotłów bezklasowych używanych od 5 do 10 lat od ich wyprodukowania.

Ponadto, w Zielonej Górze i Gorzowie Wielkopolskim wprowadzony zostanie zakaz stosowania pieców na paliwa stałe o klasie niższej niż 5. W województwie kujawsko-pomorskim zacznie obowiązywać zakaz korzystania z kominków oraz palenia węglem i drewnem.

Warto również zaznaczyć, że w wielu miejscach Polski obowiązują lokalne uchwały antysmogowe, które często wprowadzają bardziej rygorystyczne zasady i krótsze terminy na wymianę pieców o wysokiej emisji.

Jakie są alternatywy dla kopciuchów?

Jeśli chodzi o alternatywy dla przestarzałych kotłów na węgiel i drewno, istnieje kilka nowoczesnych rozwiązań grzewczych. Jedną z opcji jest podłączenie domu do miejskiej sieci ciepłowniczej. Zanim jednak zdecydujemy się na konkretny nowy system grzewczy, warto zainwestować w kompleksową termomodernizację budynku, co obejmuje ocieplenie ścian zewnętrznych i dachu oraz wymianę okien i drzwi zewnętrznych. Rekomendowane jest również zainstalowanie mechanicznej wentylacji z rekuperacją, co pozwoli na znaczne ograniczenie strat ciepła i umożliwi zakup urządzenia o mniejszej mocy, co przekłada się na niższe koszty.

Rodzaj ogrzewania	Opis	Uwagi	Dodatkowe wymagania
Kocioł na pelety	Spełniają wymogi ekoprojektu (ecodesign), charakteryzują się wysoką sprawnością i niską emisyjnością.	Cena peletu znacząco wzrosła, obecnie przekracza 2000 zł/tonę.	Wymaga frezowania komina i montażu wkładu kominowego.
Kocioł kondensacyjny na gaz ziemny	Idealny dla domów w pobliżu sieci gazowej. Charakteryzuje się bezobsługowością i możliwością zdalnego sterowania.	Cena gazu znacząco wzrosła, jest ponad dwukrotnie wyższa niż w ubiegłym roku.	Wymaga frezowania komina i montażu wkładu kominowego.
Kocioł kondensacyjny na gaz płynny	Wymaga zakupu lub dzierżawy zbiornika na gaz płynny.	Cena gazu płynnego również wzrosła, obecnie wynosi około 3,3 zł/l. Koszty są wyższe przy dzierżawie zbiornika.	Wymaga frezowania komina i montażu wkładu kominowego.
Pompa ciepła	Wysokotemperaturowa pompa ciepła może współpracować z tradycyjnymi grzejnikami.	Efektywność może być niższa w sezonowym użyciu, co wpływa na koszty eksploatacji. Zalecana jest wcześniejsza termomodernizacja budynku.	Nie wymaga frezowania komina ani montażu wkładu kominowego.
Ogrzewanie elektryczne	Charakteryzuje się niższymi kosztami instalacji w porównaniu do innych systemów ogrzewania.	Rosnące ceny energii elektrycznej mogą zwiększać koszty eksploatacji. Warto rozważyć instalację fotowoltaiczną.	Nie wymaga frezowania komina ani montażu wkładu kominowego.
Podłączenie do sieci ciepłowniczej	Opcja dla domów znajdujących się w obszarach z dostępem do miejskiej sieci ciepłowniczej.	Zależne od lokalizacji i dostępności sieci ciepłowniczej.	Nie wymaga frezowania komina ani montażu wkładu kominowego.
Termomodernizacja	Obejmuje ocieplenie ścian zewnętrznych i dachu, wymianę okien i drzwi zewnętrznych, instalację mechanicznej wentylacji z rekuperacją.	Zalecana jako pierwszy krok przed wyborem nowego systemu grzewczego, zmniejsza straty ciepła i pozwala na zakup urządzenia o mniejszej mocy.	Nie dotyczy bezpośrednio wymiany kotła, ale jest zalecana przed jego wymianą.

Ta tabela zawiera teraz informacje o dodatkowych wymaganiach związanych z frezowaniem komina i montażem wkładu kominowego, które są niezbędne przy wymianie starego kotła na niektóre z nowoczesnych systemów grzewczych.

Jak zdobyć fundusze na wymianę przestarzałego kotła?

Osoby planujące instalację nowego systemu grzewczego w swoim domu mają możliwość skorzystania z różnorodnych programów dofinansowania, zarówno rządowych, jak i lokalnych.

• Program „Czyste Powietrze” jest najbardziej znaną inicjatywą rządową, oferującą wsparcie finansowe nie tylko na wymianę przestarzałych źródeł ciepła na nowoczesne, ale również na przeprowadzenie prac termomodernizacyjnych. Maksymalna kwota dofinansowania na wymianę pieca i termomodernizację może wynieść do 69 tys. zł.
• Inicjatywa „Stop Smog” skierowana jest do właścicieli domów jednorodzinnych, znajdujących się na terenach objętych uchwałami antysmogowymi. Program ten, realizowany przez gminy, wspiera wymianę lub likwidację starych źródeł ciepła oraz termomodernizację, przy czym średni koszt takiego przedsięwzięcia w jednym budynku nie powinien przekraczać 53 tys. zł.
• Dodatkowo, istnieją lokalne programy dofinansowania, oferowane przez władze wojewódzkie, gminne lub miejskie, na wymianę nieefektywnych urządzeń grzewczych. Wysokość i warunki dofinansowania zależą od ustaleń poszczególnych jednostek samorządu.
• Ulga termomodernizacyjna to kolejna forma wsparcia, będąca ulgą podatkową dla właścicieli i współwłaścicieli domów jednorodzinnych. Maksymalny limit odliczeń w ramach tej ulgi wynosi 53 tys. zł.

Kary za używanie starych pieców

Właściciele domów, którzy po wyznaczonym terminie nadal będą używać starych, nieefektywnych pieców węglowych, znanych jako „kopciuchy”, mogą zostać obciążeni karą w wysokości od 20 zł do 5 tys. zł, zgodnie z art. 24 Kodeksu wykroczeń.

W ramach postępowania mandatowego, grzywna zwykle nie przekracza 500 zł, choć w szczególnych przypadkach może wynieść do 1000 zł. Mandaty te mogą być nakładane przez policję, inspektorów Inspekcji Ochrony Środowiska oraz straże gminne.

Warto podkreślić, że wprowadzenie przepisów antysmogowych nie następuje nagle. Mieszkańcy różnych regionów mieli wystarczająco dużo czasu na przeprowadzenie termomodernizacji swoich domów, często z istotnym wsparciem finansowym ze środków publicznych. Oprócz programu „Czyste Powietrze”, który oferuje dofinansowanie do wymiany starych pieców węglowych na ekologiczne urządzenia grzewcze oraz ulgi podatkowe na termomodernizację, istnieją również programy lokalne. Te programy w niektórych przypadkach zapewniają najuboższym mieszkańcom gmin nawet 100% zwrot kosztów wymiany kopciuchów na źródła ciepła bezemisyjne lub niskoemisyjne.

Autor: Dawid Wypych